I. GİRİŞ
Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik 29.12.2022 tarihli ve 32058 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Öte yandan Yönetmeliğin yayımlanmasından 6 ay kadar kısa bir süre öncesinde dayandığı kanunda da değişikliğe gidilmiştir. İlk olarak 2014 yılında yayımlanarak yürürlüğe giren 6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun (“Kanun”) zaman içinde hızla büyüyen elektronik ticaretin ihtiyaçlarına cevap veremediği yönünde eleştirilmiştir. Bu doğrultuda, 1 Temmuz 2022 tarihli Meclis Genel Kurulu’nda kabul edilen bir değişiklik tasarısı yasalaşmıştır. İşbu dinamik değişimler çerçevesinde hem Kanun hem de Yönetmelik metninde bazı önemli yenilikler de getirilmiştir. Bu yenilikler ise şirketlerin faaliyetlerini de etkileyebilecek olup bazı noktalarda şimdi diğer bazı açılardan gelecekte bunları uyum denetimleriyle karşılaşılması da kuvvetle muhtemeldir.
II. DEĞERLENDİRME
Yönetmeliğin amacı, (i) etkin ve adil rekabet ortamının tesis edilmesini ve elektronik ticaretin gelişiminin sağlanmasını teminen elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların faaliyet ve denetimleri ile (ii) bunlar arasındaki ticari ilişkilerin düzenlenmesine yönelik usul ve esasları belirlemek olarak öngörülmüştür. Dolayısıyla kabaca bir özet olarak hem sektörel düzenleme ve denetimler getirildiği hem de sektör oyuncuları arasındaki ilişkilerin düzenlenmeye çalışıldığını belirtebiliriz. Somutlaştırmak adına, sektördeki büyük oyuncuların (örneğin trendyol) diğer sektörler (örneğin taşımacılık) üzerinde kurabilecekleri baskıyı önlemeye gayesi güdüldüğünü düşündürtmekte olduğundan da bahsedebiliriz.
Bu kapsamda Yönetmelik düzenlemeleri ile e-ticaret pazar yerindeki satıcıların ulaşılabilir olması ve e-ticaret aracı hizmet sağlayıcıların ödeme hizmetleri ile kargo ve lojistik sektörlerindeki faaliyetlerini sınırlandırılması hedeflenmiştir. Ayrıca ilgili Yönetmelikte geçen e-ticaret işletmelerinin hacimleri doğrultusunda lisanslandırılacak olması şirket açısından yapılacak hesaplamalar çerçevesinde bugün değilse bile yakın bir gelecekte önem taşıyabileceğini düşünüyoruz. Zira şirketin sadece kendine ait marketleri üzerinden değil Amazon, Hepsiburada gibi diğer çevrimiçi alışveriş platformlarda da satış yapıyor olması hasılat hesabında toplam miktar üzerinden gözetilebileceği için lisanslama açısından başvuru gerekleri tahminlerden hızlı bir şekilde ortaya çıkabilecektir. Buna dair düzenleme şu şekildedir:
“MADDE 30- (1) Bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan ETAHS, büyük ölçekli ve çok büyük ölçekli ETAHS ile orta, büyük ve çok büyük ölçekli olup toplam satış hasılatının yarısından fazlasını elektronik ticaret satışlarından elde eden ETHS, faaliyetine devam edebilmek için Bakanlıktan lisans almak ve lisansını yenilemek zorundadır.”
Burada şöyle bir ara not olarak şunu belirtmemiz yerinde olur. Yönetmelikteki tanımları ile:
(i)Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı (“ETAHS”): Elektronik ticaret pazar yerinde elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkân sağlayan aracı hizmet sağlayıcıyı
Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcı (“ETHS”): Elektronik ticaret pazar yerinde ya da kendine ait elektronik ticaret ortamında mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapan ya da sipariş alan hizmet sağlayıcıyı, ifade etmektedir.
Yönetmelik kapsamında tanımlanan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcısı (ETAHS) elektronik ticaret pazar yerinin ana sayfasında ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcı (ETHS) kendine ait elektronik ticaret ortamının ana sayfasında doğrudan ulaşılabilecek şekilde “iletişim” başlığı altında yönetmelikte belirtilen bilgileri eksiksiz bulundurma yükümlülüğü getirilmiştir. Bu durum şirket açısından hem diğer Pazar alanlarında hem de kendi marketlerinde birtakım düzenlemelere gidilmesini gerektirecektir. İlgili Yönetmeliğin 5. Maddesi ve 6. Maddesi uyarınca yer verilen düzenlemede açıkça bu husus şu şekilde hüküm altına alınmıştır;
“Bilgi Verme ve Sipariş
ETHS’nin bilgi verme yükümlülüğü
MADDE 5- (1) ETHS, kendine ait elektronik ticaret ortamının ana sayfasında doğrudan ulaşılabilecek şekilde “iletişim” başlığı altında aşağıdaki bilgileri eksiksiz olarak bulundurur:
a) Tacir için ticaret unvanı, MERSİS numarası ve merkez adresi; esnaf ve sanatkâr için adı ve soyadı, vergi kimlik numarası ve merkez adresi.
b) KEP adresi, elektronik posta adresi, telefon numarası ve varsa işletme adı ile tescilli markası.
c) Mensubu olduğu meslek odası, meslekle ilgili davranış kuralları ve bunlara elektronik olarak ne şekilde ulaşılabileceğine ilişkin bilgiler.”
“ETAHS’nin bilgi verme ve doğrulama yükümlülüğü
MADDE 6- (1) ETAHS, elektronik ticaret pazar yerinin ana sayfasında doğrudan ulaşılabilecek şekilde “iletişim” başlığı altında aşağıdaki bilgileri eksiksiz olarak bulundurur:
a) Tacir için ticaret unvanı, MERSİS numarası ve merkez adresi; esnaf ve sanatkâr için adı ve soyadı, vergi kimlik numarası ve merkez adresi.
b) KEP adresi, elektronik posta adresi, telefon numarası ve varsa işletme adı ile tescilli markası.
c) Mensubu olduğu meslek odası, meslekle ilgili davranış kuralları ve bunlara elektronik olarak ne şekilde ulaşılabileceğine ilişkin bilgiler.”
Yeri gelmişken ilgili Yönetmelik’in dayanağını teşkil eden Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkındaki Kanun’da yakın zamanda yapılan değişiklikleri de sizlerle paylaşmakta fayda görüyoruz. Kanun metninde bazı önemli değişiklikler yapıldığı gibi, Kanun metnine çok sayıda önemli ve dikkat çekici yeni maddeler eklenerek Kanun’un etki alanı ziyadesiyle genişletilmiştir. Değişiklik Kanunu ile getirilen, -yürürlük tarihi 01.01.2024 olan az sayıdaki istisnalar dışında- 01.01.2023 tarihinde yürürlüğe giren olan bazı önemli düzenlemeler şu şekildedir:
Kanun’a eklenen ek maddelerden sonuncusu, Bakanlık’tan alınacak elektronik ticaret lisansına dairdir. Yeni düzenleme uyarınca yapılacak olan lisans başvurusu, hadlerin aşıldığı tarihi izleyen takvim yılının; lisans yenileme başvurusu ise eşikler aşıldığı sürece her takvim yılının mart ayı içinde yapılacaktır.
Lisans ücretinin ödendiğine dair belgenin lisans alma veya yenileme başvurusu sırasında ibraz edilmesi halinde başka bir şart aranmaksızın lisans verilecek veya yenilenecektir. Lisans ücretinin ne tutarda olacağı ve hesaplama yöntemi, Düzenleme Kanunu uyarınca eklenen madde metninde kademeli olarak belirtilmiştir. Lisansın verilmesi ve yenilenmesi, lisans ücretinin ödenmesi ve elektronik ticaret hacminin yıllık değişim oranının belirlenmesi ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenecektir.
Son olarak kanunun para cezasına dair düzenlemelerine dikkat çekmek isteriz. Kanun Koyucu son derece kapsamlı ve yer yer ağır sayılabilecek ceza hükümleri düzenlemiştir. Öyle ki, mevcut yürürlükteki Kanun’da 3 madde, 5 alt fıkra ve yarım sayfayı bulmayan 12. Ceza maddesi; Değişiklik Kanunu ile 6 madde, 23 alt fıkra ve 2 sayfayı aşkın kapsamlı bir maddeye evirilmiştir. Konunun önemine binaen ceza maddeleri aşağıda aktarılmaktadır:
İşbu idari para cezalarına ilişkin fiillerin, Bakanlığı yanıltmaya yönelik iş ve işlemlerle gerçekleştirilmesi halinde söz konusu cezalar on katı uygulanacaktır.
Söz konusu bütün idari para cezalarının bir takvim yılına ilişkin toplara tutarı, net işlem hacmi altmış milyar Türk lirasının altında olan aracı hizmet sağlayıcı veya hizmet sağlayıcı için beş yüz milyon Türk lirasını geçemeyecektir. Ancak işbu kural, bir üst cümlede belirtilen “Bakanlığı yanıltmaya yönelik iş ve işlemlerle gerçekleştirilmesi halinde” uygulanmayacaktır.
SONUÇ ve ÖZET
Öncelikle hatırlatmakta fayda görüyoruz ki, ekseri değişiklikler 01.01.2023 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.;
Sonuç ve özet olarak, Kanun’a çok sayıda yeni ve önemli tanım eklenmiştir. Elektronik ticaret içeriğinin hukuka aykırı olmasından aracı hizmet sağlayıcı sorumlu tutulmamış, herhangi bir hukuka aykırılık halinde yapması gereken bazı bildirim ve işlemler tanımlanmıştır. Ayrıca son derece kapsamlı ve yeni linsans düzenine paralel olarak Kanun Koyucu yine son derece kapsamlı ve yer yer ağır sayılabilecek ceza hükümleri düzenlemiştir.
Getirilen en önemli yeniliklerden birisi EK MADDE-4 uyarınca Bakanlık’tan alınacak elektronik ticaret lisansına dairdir. Yeni düzenleme çerçevesinde; bir takvim yılındaki net işlem hacmi on milyar Türk lirasının ve iptal ve iadeler hariç işlem sayısı yüz bin adedin üzerinde olan elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı, faaliyetine devam edebilmek için Bakanlıktan lisans almak ve lisansını yenilemek zorundadır. Bu ölçütler çerçevesinde gerek kendi marketi gerek diğer Pazarlardaki dijital pazarlama faaliyetlerine yönelik işlem hacimlerinin değerlendirilerek konunun takip edilmesi yerinde olacağı yönündeki kanaatlerimiz bilgi ve görüşlerinize sunulmaktadır.
